معنی رنگ سیم ها در ایران و سایر کشورها

در این مقاله قصد داریم در مورد معنی رنگ سیم ها در ایران و سایر کشورها بپردازیم و همچنین با سیم های فاز، نول و ارت هم اشنا شویم.

کدگذاری رنگی در ایالات متحده

کدگذاری رنگی به فرآیند اختصاص دادن یک رنگ خاص به سیم گفته می شود. رنگ های مختلف موقعیت سیم های متمایز را در یک مدار نشان می دهد. هدف کدگذاری رنگ این است که به تکنسین ها اطلاع دهد که کدام سیم ها زمین، فازو نول هستند تا از ایمنی اطمینان حاصل شود. کدهای رنگ سیم مدرن از دهه 1940 در ایالات متحده پیاده سازی شده است. رنگ سیم های برق کشور به کشور متفاوت است، بنابراین اطلاعات بالا فقط مربوط به ایالات متحده است. کانادا و اتحادیه اروپا استانداردهای متفاوتی برای کدگذاری رنگ دارند. این کد ملی برق ( NEC ) و استاندارد های صنعتی است که قوانین کد گذاری رنگ را تعریف می کند. عدم رعایت این استانداردها تخلف محسوب می شود.

در ادامه به استانداردهای رنگ سیم برق در ایالات متحده می پردازیم.

سیم ارت یا حفاظتی

متداول ترین سیم اتصال به زمین در مدار برق سه شاخه، مس لخت است. البته گاهی برای این منظور از کابل های سبز نیز استفاده می شود. کابل های سبز هرگز برای اهداف دیگر به جای زمین استفاده نمی شوند. سیم های سبز را فقط می توان برای اهداف ایمنی به سیم های سبز دیگر متصل کرد. سیم فاز همچنین می تواند سبز با نوار زرد باشد، اگرچه این امر بسیار کمتر رایج است. اگر سیم زمینی را دیدید که به چیزی غیر از سیم زمین دیگری متصل است، باید با یک متخصص تماس بگیرید، زیرا این یک خطر ایمنی است

سیم نول

یک سیم نول در مدار برق سه شاخه ، می تواند سفید یا خاکستری باشد که اولی از دومی رایج تر است. طبق کد ملی رنگ، سیم های نول باید این دو رنگ را داشته باشند. نباید سیم های نول را با نوار برق پوشاند. لطفا توجه داشته باشید که هیچ رنگ دیگری برای سیم های نول در ایالات متحده مجاز نیست. صرف نظر از قوانین موجود در یک کشور خاص، اگر سیم سفید یا خاکستری نباشد، همیشه خطر آن وجود دارد که سیم دیگری باشد، بنابراین هنگام انجام هر گونه کار الکتریکی باید به آن توجه کرد.

سیم فاز

طبق قوانین، سیم های فاز را می توان با رنگ های زیادی نشان داد. به عنوان یک قاعده، مشکی رایج ترین رنگ سیم فازدر مدار خانه است. سیم های سیاه را نباید برای مقاصد دیگر به جای تامین جریان الکتریکی زنده استفاده کرد. تقریباً تضمین شده است که مداری که فقط یک سیم فازدارد سیاه باشد.

قرمز رنگ استاندارد دیگری برای سیم فازاست. در سازه های 240 ولت می توان از سیم قرمز علاوه بر سیم مشکی به عنوان سیم برق دوم استفاده کرد. سیم های سفید با نوار قرمز یا سیاه نیز به عنوان سیم فاز مجاز هستند، اگرچه نه به اندازه معمول. اگر از سیم سفید استفاده می کنید، به یاد داشته باشید که نوار چسب بسیار مهم است، زیرا سیم سفید ساده فقط می تواند نول باشد. سیم سفید با نوار نیز معمولاً به عنوان سیم فازدوم عمل می کند.

در موارد نادری از رنگ زرد در پایه‌های سوئیچ چراغ و دوشاخه‌هایی که با کلیدهای چراغ همراه هستند استفاده می‌شود. همچنین رنگ آبی، بیشتر در کلیدهای سه و چهار جهته استفاده می شود.

اگر شخصی هنگام نصب سیم کشی در خانه شما کدهای رنگ سیم را نادیده گرفت یا قبل از تعیین استانداردهای خاصی انجام شده است، باید اصلاح شود. می توانید همه کابل ها را جایگزین کنید، اما خوشبختانه این تنها گزینه شما نیست. از آنجایی که هدف واقعی علامت گذاری رنگی اطلاع رسانی به همه کارگران آینده در مورد خطرات احتمالی است، می توانید هر سیم را با نشانگرهای نوشته شده “فاز”، “زمینی” یا “نول” در تمام طول آن علامت گذاری کنید یا از نشانگرهای رنگی استفاده کنید.

استاندارد رنگ سیم های برق در ایران

استاندارد رنگ سیم های برق در ایران بر اساس استاندارد IEC 60446 است که توسط دفتر استانداردهای وزارت نیرو تدوین شده است. بر اساس این استاندارد، رنگ سیم های برق به صورت زیر تعیین شده است:

رنگ عایق سیم فاز

سه رنگ عایق روی سیم های فاز وجود دارد: قرمز، زرد و مشکی. هر گاه سیم فاز با اجسام رسانا تماس فیزیکی پیدا کند به دلیل وجود جریان الکتریکی دچار برق گرفتگی می شود. پریزها و کلیدها جریان فاز را از طریق سیم های فاز دریافت می کنند.

رنگ عایق سیم نول

سیم نول چیست؟ کاربرد سیم نول در سیم کشی چیست؟ سیم های نول با عایق آبی رنگشان مشخص می شوند. اساساً سیم نول جریان ندارد. اما گاهی اوقات جریان فاز برگشتی از لامپ به کلید باعث ایجاد جریان در نول همان لامپ می شود. نتیجه می تواند  باعث برق گرفتگی شود.پس همیشه سیم نول بی خطر نخواهد بود.

رنگ عایق سیم ارت یا حفاظتی

منظور از سیم ارت چیست؟ با توجه به مقررات ملی برق ساختمان برای سیم کشی نول چه رنگی از عایق سیم نول باید انتخاب شود؟ رنگ عایق این سیم زرد با نوارهای سبز است. از سیم ارت برای افزایش سطح ایمنی و حفاظت در سیم کشی استفاده می شود.

برای درک بهتر عملکرد سیم ارت به این مثال توجه کنید. تصور کنید اگر در حین جابجایی اثاثیه یا به دلیل پوسیدگی کابل برق یخچال آسیب ببیند، و همچنین بدنه یخچال از فلز رسانا ساخته شده است، ممکن است فردی دچار برق گرفتگی شود. سیم ارت جریان الکتریکی بدنه یخچال را به زمین منتقل می کند و از برق گرفتگی جلوگیری می کند. در نظر داشته باشید که مدار سیم کشی ارت از دستگاه الکتریکی به چاه ارت باید کامل شود. اگر به هر دلیلی (مثلا استفاده از پریز برق بدون ارت) این زنجیره اتصال کامل نباشد، عملاً سیستم ارت بی اثر می شود.

با توجه به اینکه معنی رنگ سیم ها در ایران و سایر کشورها متفاوت است، بهتر است هنگام کار با سیم های برق، به کد رنگی مشخص شده در روی سیم ها توجه کنید.